Wagners nalatenschap (+stofomslag)

Stephen Desberg | Emilio Van Der Zuiden

Het verhaal van een gepassioneerde, verboden liefde die het werk van Richard Wagner weer tot leven bracht... Van de auteurs van 'De engelen van Auschwitz'.
Scenario Stephen Desberg
Tekeningen Emilio Van Der Zuiden
Inkleuring Fabien Alquier
Formaat A 23 x 31 cm
Pagina's 80
ISBN Hardcover 9789464841275

Operazangeres Anja gooit de puriteinse gebruiken van de naoorlogse Duitse muziekwereld omver. Wieland, erfgenaam van het demonische verleden van de familie Wagner en voormalig beschermeling van de Führer zelf, droomt ervan te breken met de tradities van een tijdperk dat zijn land in puin heeft achtergelaten. Verenigd door een onstuimige liefde komen Anja en Wieland tegenover een conservatieve elite te staan die niet echt een geheim maakt van hun heimwee naar het Derde Rijk.

Met de hulp van Anja wil Wieland de muziek van zijn grootvader Richard Wagner weer leven en hoop inblazen, maar daarvoor zal hij eerst de demonen uit zijn eigen verleden moeten confronteren. En dat zijn geheimen die hij altijd heeft verdrongen.

Een ontroerend en afgerond verhaal van de auteurs van De engelen van Auschwitz.

4 reviews

4 sterren op basis van 4 beoordelingen

b
12 May 2024
Bunt Blogt
Natuurlijk heb ik wel eens muziek van Wagner (1813 - 1883) gehoord en ik weet dat er jaarlijks Festspiele in Bayreuth zijn, maar hoe het zit met de nazaten van componist was mij tot voor kort niet bekend. In de strip Wagners nalatenschap krijg je daar een beeld van.

Wagner was getrouwd met Cosima, dochter van Liszt en samen kregen ze drie kinderen, Isolde, Eva en Siegfried. De eerste twee waren buitenechtelijk, maar werden erkend door Cosima's eerste echtgenoot. Dat Wagner al eens getrouwd was en de geschiedenis met Mathilde Wesendonck laat ik hier even rusten.

Zoon Siegfried Wagner (1869 - 1930) trouwde met Winifred Williams (1897 - 1980). Ze kregen vier kinderen: Wieland, Friedelind, Wolfgang en Verena. Wieland trouwde met Gertrude Reissinger en Verena met Bodo Lafferenz.

Voor de Tweede Wereldoorlog was Adolf Hitler al een graag geziene gast in Bayreuth, waar hij Winifred en de kinderen van Siegfried en haar ontmoette.

Wieland Wagner en Anja Silva
In Wagners nalatenschap gaat het vooral om Wieland die in het begin van de jaren zestig de artistieke leiding heeft over de Bayreuther Festspiele. Hij heeft een buitenechtelijke relatie met de zangeres Anja Silva (geboren in 1940).

De scenarioschrijver van Wagners nalatenschap, Stephen Desberg, laat Anja Silva in Bayreuth haar debuut maken in 1961, wat niet helemaal klopt. Ze zong daar in 1960 al in Der fliegende Holländer. In de strip zingt ze in Tristan en Isolde, wat natuurlijk mooier is voor het verhaal.

Welke bronnen Desberg gebruikt heeft, wordt niet vermeld, maar een daarvan zou De Wagnerclan (2007) van Jonathan Carr kunnen zijn. Het verscheen in 2009 in het Nederlands. Daarin is te lezen dat Wagner wel populair was bij Hitler, maar dat de opvoeringen van zijn werk gedurende de periode van het Derde Rijk juist afnamen. Een geur van antisemitisme bleef altijd aan Wagner kleven, ook door diens uitlatingen. In de strip geeft Winifred, de dochter van de componist, de verklaring dat die uitlatingen voortkomen uit de rivaliteit van Wagner met Mendelsohn en Meyerbeer.

Wieland, die een uitmuntend regisseur zou blijken, wil met het werk van Wagner nieuwe wegen inslaan, maar hij heeft te kampen met krachten die de traditie koesteren. Later zal Katharina, dochter van zijn broer Wolfgang, definitief de modernisering door kunnen voeren.

Kamp Flossenbürg
De strip begint met een scène uit de oorlog: een ontsnapping uit kamp Flossenbürg, vlak voor de bevrijding. Wieland heeft op dat moment een functie in het kamp. Bij de ontsnapping worden verschillende gevangenen gedood. Na de oorlog wordt Wieland geconfronteerd met dat verleden. Hij was volgens de strip niet een van de daders, maar hij is ook nooit veroordeeld voor alles waarbij hij betrokken was. Anja dwingt Wieland om zijn oorlogsverleden onder ogen te zien. Dan pas zal hij verder kunnen.

In Wagners nalatenschap ligt de sympathie bij Anja en Wieland. We krijgen de indruk dat Wieland ten diepste wel deugt en dat is misschien net iets te gemakkelijk. Zijn tegenpool is Bodo Lafferenz, de man van zijn jongste zus, Verena. Aan hem lijkt niets te deugen.

Die zwartwit-tekening van de karakters doet wel wat afbreuk aan het verhaal, maar het onderwerp is interessant. Het werk van Wagner is beladen en Wieland is vastbesloten met dat werk nieuwe wegen in te slaan. Ook wil hij werk uitvoeren dat Hitler verafschuwd zou hebben, zoals opera's van Alban Berg.

In het scenario is er overigen een enkele keer een rare wisseling van perspectief. In twee opeenvolgende tekstblokken is de 'ik' de ene keer Wieland, de andere keer Anja.

Tekeningen
De tekeningen van Emilio van der Zuiden zijn gemiddeld genomen wel goed, maar er zijn wel wat missers. De scène waarin Wieland, een jongen nog, botst met zijn toekomstige zwager Bodo, moet behoorlijk gewelddadig zijn, maar als lezer voel je dat geweld niet. De verhouding zijn net niet goed, de bewegingen zijn niet vloeiend, de houdingen net te houterig. Er is ook een vrijscène die veel te afstandelijk blijft.

Maar over het algemeen zijn de tekeningen heel behoorlijk en het verhaal boeit ook. Van de nalatenschap van Wagner wist ik weinig af en het was prettig om daar in een strip kennis mee te maken. Silvester heeft er verder weer een mooi album van gemaakt, met op de binnenkant van de stofomslag in het groot de tekening waarop Hitler met de familie Wagner poseert voor het beeld van de componist.

https://teunisbunt.blogspot.com/2024/05/wagners-nalatenschap-stephen-desberg.html
9
09 May 2024
9e KUNST.nl
We zijn niet echt grote fans van scenarist Stephen Desberg. De man heeft vaak problemen om een geloofwaardig verhaal te vertellen. In deze oneshot kan hij zijn vertelling baseren op ware gebeurtenissen en brengt hij het er beter vanaf. De kleinzoon van Wagner regisseert in de jaren zestig een opera en heeft een stomende affaire met de hoofdrolspeelster. De man en zijn productie worden echter achtervolgd door het foute oorlogsverleden van zijn familie. De tekeningen van Emilio Van der Zuiden neigen naar de atoomstijl en passen wonderwel bij deze familietragiek.

https://9ekunst.nl/2024/05/06/kort-van-stof-april-2024/
m
09 May 2024
MOORS MAGAZINE
Wagners Nalatenschap is niet alleen het verhaal over hoe de opera’s van Wagner na de oorlog in Bayreuth een nieuw leven kregen, het is ook het verhaal van de familie Wagner, de kinderen en kleinkinderen, waarvan een deel overtuigde nazi’s was en bleef, ook na de oorlog.

Het verhaal wordt verteld aan de hand van de operazangeres Anja, die via Wieland, de kleinzoon van Wagner, een rol krijgt in een van de opera’s. Wieland, die een persoonlijke beschermeling van Hitler was, wil van de ballast en de tradities af die zijn land in de ellende hebben gestort, en hij vindt in Anja een bondgenoot, die graag ook de opera’s mee wil moderniseren. Maar dat wordt ze door de traditionele Wagner-achterban bepaald niet in dank afgenomen.

Wieland heeft ook nog wat wonden uit de oorlog die in de loop van het verhaal aan het licht komen, dankzij Anja, die inmiddels de minnares van Wieland is geworden.

Wagners nalatenschap is een verhaal dat veel dieper en verder gaat dan alleen de muziek van Wagner, die weer salonfähig gemaakt moest worden. Dit gaat over de geheimen die elke Duitse familie met zich meedraagt en hoe daar tot ver na de oorlog mee omgegaan wordt. Families die verscheurd blijken, tradities die moeilijk te doorbreken zijn. Indrukwekkend boek.

https://www.moorsmagazine.com/cartoons/strips/wagners-nalatenschap/
s
23 Apr 2024
STRIPSPECIAALZAAK.be
Je familie kies je niet

Je hebt een oorlog verloren. Daar sta je dan! Je was lang in een winnende roes, maar nu moet je in alle talen zwijgen. De nazisympathieën zijn nog aanwezig. Maken we echt geen kans meer? Nooit meer?

Wieland Wagner (1917-1966)... Je zal maar de kleinzoon zijn van de wereldberoemde componist Richard Wagner. In Venetië — wachtend op zijn maîtresse — componeerde hij hartbrekende, pompeuze muziek met ellenlange voorstellingen. Hij liet duidelijk voelen dat hij tegen Joden was — ze waren geldbelust — maar zelf leende hij geld van iedereen. Ondertussen verleidde hij vele vrouwen, waaronder de echtgenote van zijn mecenas. Hij vond het niet de moeite om naar de begrafenis van zijn eigen vrouw te gaan. Hij was dan immers vrij om met Cosima — ook geen onbesproken doetje — te huwen. Hun zoon, Siegfried Wagner, huwde met Winifred. Hij kon, als verdoken homo, op weinig sympathie rekenen. Toch kregen ze samen vier kinderen: Wieland, Friedelind (Mausi), Wolfgang en Verena.

Hoofdpersonage Wieland leert de bloedmooie zangeres Anja Silja (1940) kennen tijdens haar optreden in de opera Salomé van Richard Strauss. De striptease tijdens de Dans met de zeven sluiers was hem niet ontgaan. En ons ook niet! Tekenaar Emilio Van Der Zuiden (De Autoreportages van Margot, De Engelen van Auschwitz, Liefhebben voor Twee) verdient een staande ovatie. Hij tekent de noten tot leven. Auteur Stephen Desberg (De Schorpioen, I.R.$, Miss Oktober) houdt zich keurig aan de historische waarheid. De levensgeschiedenis van de Wagners is zo al wel spannend genoeg.

Wieland is braafjes getrouwd met Gudrun en het paar heeft vier kinderen. Maar door de onstuimige passie voor Anja is hij bereid heel ver te gaan. Maar wat met de geheimen uit zijn eigen verleden? Mama Winifred gaf Adolf Hitler ooit papier in de gevangenis zodat hij Mein Kampf kon schrijven. Hitler noemde de familie Wagner zijn enige echte vrienden. Zij spraken hem aan als "nonkel Wolf". Wieland werd de beschermeling van de Führer. Gevaarlijk dicht bij Hitler staan, heeft natuurlijk gevolgen. Probeer maar eens uit de schaduw van het nazisme te geraken. Bruine smetten blijven lang zichtbaar. En het concentratiekamp Flossenbürg heeft ook zijn overlevers... Het beroemde Bayreuth Festival moet toch kunnen blijven bestaan. Maar er is die schaamte. Onherstelbaar? Vele verhalen konden het daglicht niet verdragen. Zie de pakkende openingsscène met de vluchtende Hannah. De relatie met zijn broer Wolfgang was op zijn zachtst gezegd ontvlambaar.

Regisseur Wieland probeert het met kale en lichtgevende ruimtes met enorme totems van mysterieuze kracht. Een decor gedomineerd door een monoliet met ogen. Het leven wordt uitgedoofd. De liefde overwint in de dood. Winifred helpt ook niet echt. Tot het einde van haar leven koesterde ze haar vriendschap met Hitler als haar dierbaarste herinnering.

Wieland Wagner stierf jong. Hij haalde de vijftig niet. “Hij stierf aan zijn zwijgzaamheid”, verwoordde Anja Silja. Wij weten nu waarom. Een nalatenschap kan je ook weigeren natuurlijk!

CHRIS HUYBRECHTS