Rimpels Rimpels

Na twee veelbelovende stripalbums, het surrealistische Het lugubere spel en het eerste deel van het avontuurlijke De reizen van Alexander Icaro, bleef het zes jaar lang stil rond de Spaanse tekenaar Paco Roca. Nu is er gelukkig weer een nieuw boek in het Nederlands: Rimpels, een verrassend aangrijpende strip over de ziekte van Alzheimer. Roca heeft er een persoonlijk vertelling van gemaakt, die in niets te vergelijken is met zijn andere stripwerk. Behalve dan zijn kunde om een verhaal op een intelligente manier uit de doeken te doen, weergegeven in heldere tekeningen in lichte kleuren.
Niet uitgeverij Prestige, die amper meer strips uitgeeft in Nederland, maar Silvester is verantwoordelijk voor deze uitgave (speciaal door De Volkskrant gepromoot). Uitgever Silvio van der Loo heeft het boek aan zijn moeder opgedragen.
Maar ook Roca heeft een band met het onderwerp. Aanleiding voor het boek is de vader van een goede vriend die Alzheimer kreeg. Hij zag een man die hij hoog had zitten langzaam de kluts kwijtraken en die door zijn familie in een verzorgingshuis werd geplaatst. Roca besloot een strip over deze nare ziekte te maken, waarbij de patiënt vaak in een sociaal isolement terecht komen. Hoofdpersoon is Ernest, losjes gebaseerd op de vader van zijn vriend, die in zo'n verpleeghuis terechtkomt. Bij aankomst heeft hij nog een lichte vorm van dementie, maar het aftakelingsproces voltrekt zich in snel tempo. Ernest krijgt steeds vaker last van stoornissen in zijn kortetermijngeheugen, of blijft hangen in zijn herinneringen aan vroegere tijden.
Roca heeft voor zijn strip terdege onderzoek gedaan. Hij liep rond in bejaardentehuizen, sprak met dokters en verpleegkundigen (een verpleeghulp met dreadlocks voerde hij als personage op in het boek) en vroeg rond in zijn familie naar ervaringen over vreemd gedrag van verwanten. Zo was er een tante die nooit alleen op stap ging, bang dat ze was om door ruimtewezens ontvoerd te worden. Dat gegeven heeft Roca bij voorbeeld gebruikt om een medebewoonster van Ernest te typeren. Door ook dit soort persoonlijke elementen er aan toe te voegen, in combinatie met flashbacks en filmische wendingen, valt hij niet in de valkuil een strip over een ernstig onderwerp te zwaar aan te zetten of te overvoeren met feitelijke informatie. Rimpels is een prachtige strip geworden waarin teloorgang en tragiek samengaan met tederheid, respect en humor.

RS

https://www.stripschrift.nl/recensies/item/6163

Er zijn strips voor volwassenen met zeer veel verschillende onderwerpen, dus dat er een strip is verschenen over de ziekte van Alzheimer is op zich niet zo verwonderlijk. Verhalen van familieleden over die ziekte zijn vaak vermakelijk, maar meestal ook bijzonder treurig, en Paco Roca weet in zijn boek Rimpels heel mooi beide aspecten te grijpen.

Het is daardoor niet alleen een aangrijpend en ontroerend boek geworden, maar op momenten is het ook bijzonder grappig, al overheerst de melancholie en de treurnis over het verloren gaan van herinneringen en een leven dat weg lijkt te waaien. We volgen Ernest naar een verpleeghuis, en maken via zijn medebewoners kennis met verschillende stadia en verschillende vormen van Alzheimer. Daarbij worden de partners (die soms meeverhuisden naar het verpleeghuis) niet vergeten.

We laten hier de eerste twee bladzijden uit het boek zien, omdat je dan meteen ook ziet hoe je het verhaal wordt ingetrokken, en ook wat de kracht is van de graphic novel bij het vertellen van een verhaal als dit. Een ontroerend meesterwerk, om stil van te worden.

https://www.moorsmagazine.com/cartoons/rimpels/

Vergeten gevangenis

Wat is jouw ergste nachtmerrie? Voor Ernest, een gerespecteerd bankdirecteur, was dit ongetwijfeld de dag dat zijn zoon hem dropte in een bejaardentehuis. Dat betuttelend toontje alsof je een zesjarige afzet op zijn eerste scoutskamp, gaf hem de doodsteek. Oké, zijn zoon zei dat hij soms iets vergat. Maar dat was nog geen Alzheimer! Het rusthuis was een ramp. De verveling en vooral de dodelijk saaie routine van eten, rusten, eten en slapen waren de druppel die zijn emmer van vernedering deden overlopen. Hij was omringd door leeghoofdige kamerplanten! Zijn opportunistische kamergenoot Emiel was zijn enige lichtpunt in deze gevangenis, maar uiteindelijk bleek zijn falend geheugen zelf de grootste gevangenis te zijn.

Rimpels drukt je meteen met de neus op de feiten. Oud worden is geen lachertje. Maar de Spanjaard Paco Roca verpakt dit geladen thema ronduit indrukwekkend. Als je je focust op de lotgevallen van de aftakelende Ernest, dan schreeuwt elke vezel van je lichaam om euthanasie. Maar heel subtiel bouwt Roca tegengewicht op. Een schare aan echt gebeurde humoristische anekdotes larderen dit diepmenselijk verhaal, en maken deze initieel bittere pil verteerbaar. De panische angst van het oudje dat bang is om ontvoerd te worden door ruimtewezens, de gelukzalige glimlach van de dame die dag in dag uit droomt dat ze op de Oriënt Express zit, de diepmenselijke goedheid van een stuk crapuul,... Als je je openstelt voor haar bewoners, is deze microwereld leefbaar, logisch en uiteindelijk zelfs ietwat begrijpbaar.

Illustrator Paco Roca scoorde in zijn thuisland Spanje met Rimpels een opvallend commercieel succes. Er werd zelfs een tekenfilmversie van gemaakt. Roca's open tekeningen in een klare stijl maken deze strip dan ook verrassend instapbaar en ontmijnen op voorhand het toch beladen thema. Rimpels is een uitstekende aanrader voor iedereen die al een beetje op zijn grootvader begint te lijken.

> WOUTER PORTEMAN — december 2009