David Bowie, de stripbiografie: Stardust, Rayguns, & Moonage Daydreams (+stofomslag)

Het is inmiddels vijf jaar geleden dat een van de allergrootste zangers uit de vorige eeuw is heengegaan. Met hits als ‘Space Oddity’ en ‘Let’s dance’ veroverde hij maandenlang de hitlijsten over de hele wereld. Hoog tijd dat hij een verstripping kreeg, zodat hij ook op dat vlak in het rijtje komt te staan van onder andere The Beatles of The Rolling Stones.

De auteurs die dit biografieproject begeleiden zijn Michael Allred, Laura Allred en Steve Horton. Eerstgenoemde won ooit zelfs een Eisner-award (in 2016, met Silver Surfer #11) en staat bekend om zijn pop-art-achtige tekenstijl. Dat is ideaal, want hierdoor ademt het album gewoon de 60’s en 70’s. Steve Horton neemt dan weer de touwtjes in handen om het verhaal zo vlot mogelijk te vertellen zonder een overdaad aan weetjes erin te gooien. Laura Allred, de vrouw van Michael, kleurt het werk in en zorgt voor een zeer uitgebreid palet met felle tinten. Logisch, want Bowie trad vaak op in zeer felle kleuren. Ook zijn talrijke ‘personages’ die telkens voor andere muziek zorgden worden uitgebreid getoond in dit album.

Wat deze muzikale biografie zo interessant maakt, is het opentrekken van kaders. Je ziet veel paginagrote tekeningen van Bowie met alles errond, maar vooral met hem centraal. Het is werkelijk genieten geblazen van quasi iedere pagina, vooral omdat Allred zo sterk varieert in zijn kadergebruik, decors … Over het verhaal zelf valt weinig ‘nieuws’ te vertellen. Logisch, want het is een biografie. De die-hardfans gaan niet per se nieuwe dingen te weten komen, maar voor een Bowie-leek zoals ondergetekende (hoewel ik liefhebber ben van heel wat van zijn nummers) is het een mooie, gestructureerde kennismaking met een legende uit de muziekwereld. En als je de uitgebreide bronnenlijst helemaal achteraan terugziet, weet je dat het werk bloed, zweet en tranen gekost heeft. Het resultaat mag er alleszins zijn, én we zijn opnieuw getriggerd om enkele van zijn nummers te luisteren op Spotify. Missie geslaagd!

https://www.instagram.com/deboekenman/

Door Martijn Douma

Het is ongetwijfeld Bowie’s veelzijdige, creatieve, kunstzinnige talent geweest, in combinatie met zijn charisma en mysterieuze androgyne uitstraling, wat maakte dat hij uitgroeide tot een veelgeprezen wereldster. Dat was niet van meet af aan het geval, zoals we in het begin van het boek lezen. Na in een aantal bands te hebben gespeeld neemt hij, samen met enkele bevriende muzikanten, zijn eerste soloalbum op. Anno 1967 wordt het geen succes. Maar bij de pakken neer zitten is er niet bij: Bowie gaat gewoon door met muziek maken, acteren en de styling van zijn optredens. Op privégebied komen vrouwen en gaan ze ook weer net zo makkelijk.

Space Oddity en doorbraak
De dingen lijken op hun plek te vallen wanneer zijn liedje ‘Space Oddity’ wordt gedraaid tijdens de maanlanding, op 20 juli 1969. Dit levert David veel tv-optredens op en meer bekendheid. Zijn producer Tony Visconti en diens vriendin Liz Hartly besluiten het grote landhuis Haddon Hall te betrekken. Bowie en zijn vriendin Angie Barnett – waar hij een maand later mee trouwt – trekken er ook bij in. De plek wordt een zoete inval voor de bandleden en andere vrienden. Bijna commune-achtig, een broeinest van creativiteit.
Ziggy Stardust
Een promotietoer in de Verenigde Staten begin 1971 leidt tot veel nieuwe ideeën. Qua muziek, maar ook qua performance. Zo is hij nogal ondersteboven van Iggy Pop, die met The Stooges een explosieve show neerzet. Eind 1971 bedenkt Bowie het buitenaardse wezen Ziggy Stardust, dat de Aarde wil redden maar sterft aan rock and roll. Voor de gelegenheid hernoemt hij zijn begeleidingsband naar ‘The Spiders From Mars’. De podiumpresentatie wordt glam – veel glitters dus. Wat volgt is een triomftocht: alles wat de zanger aanraakt lijkt in goud te veranderen. Hij wordt ongekend populair. We zien Bowie tijdens tournees, albumopnames en zijn transformatie in telkens weer nieuwe personages, zoals Aladdin Sane en The White Duke.
Beroemdheden en weetjes
De pagina’s van dit boek barsten haast uit hun voegen van alles wat de auteurs willen vertellen. Je kunt merken dat ze er met veel plezier en passie aan gewerkt hebben. Er komt een stoet aan beroemdheden voorbij: mensen waar David door geïnspireerd werd en mensen die hij ontmoette die vervolgens zelf naam en faam maakten. Denk aan Freddy Mercury, Elton John, Iggy Pop, Lou Reed, Andy Warhol en de leden van Monty Python. Logisch misschien, gezien het leven in de bruisende muziekstad Londen en zijn trips naar Los Angeles en New York, maar ook behoorlijk fascinerend. Bovendien komen er veel leuke en interessante wetenswaardigheden aan bod. Zoals het feit dat Bowie in een reclamefilmpje voor ijslolly’s speelde, dat geregisseerd werd door een jonge Ridley Scott. En dat acteur Christopher Lee, de horrorlegende die later ook acteerde in The Lord of the Rings en Star Wars, dolgraag muziek met Bowie wilde maken.
De persoon Bowie
Dat de auteurs er veel in hebben willen stoppen valt natuurlijk te prijzen. Bowiefans en popfans zullen smullen van de herkenning van de gebeurtenissen, de artiesten en van de fraaie platen. De hoeveelheid informatie die in het boek is verwerkt is wel ten koste gegaan van het verhaal. Een goede verhaallijn zit er dan ook niet echt in. Bovendien leer je David Bowie als persoon niet echt kennen. Een voorbeeld hiervan is dat zijn seksuele voorkeuren en escapades altijd onderwerp van gesprek zijn geweest. In dit boek is dat onderwerp beperkt tot zijn citaat uit 1972: “I am gay and I always have been”, gevolgd door wat hij door de jaren heen zelf nog over dat citaat heeft gezegd.

Met verve op papier
De tekeningen van Michael Allred zijn een lust voor het oog. Ze zijn grotendeels gebaseerd op de werkelijkheid, met veel oog voor detail, en met verve aan het papier toevertrouwd. Vooral de platen waarop Allred zijn fantasie de vrije loop laat zijn geweldig. Een aantal van zijn tekeningen van historische momenten zijn dusdanig accuraat dat je met behulp van Google de foto’s waarop ze gebaseerd zijn terug kunt vinden. Ook de inkleuring is erg goed gedaan: glitterkostuums en schaduwen springen er bovenuit.
Prachtig uitgegeven
Het boek begint met een voorwoord van Neil Gaiman en wordt afgesloten met een nawoord van Allred over zijn passie voor David Bowie en een dankwoord van de beide scenaristen. Gevolgd door 2 pagina’s layoutschetsen en een aantal tekeningen met betrekking tot Bowie’s leven na 1973. Prachtig uitgegeven ook, door Silvester Strips: de kleuren komen op het gebruikte gladde papier goed tot hun recht en de stofomslag, op glossy papier, geeft de graphic novel nog meer cachet.

Mike Allred en Steve Horton
Mike Allred (Oregon, VS, 1969) is vooral bekend als bedenker en tekenaar van de comics over de atypische superheld Madman. Ook tekende hij, op scenario van Neil Gaiman, het verhaal “World’s End” in de Sandman-reeks. Hij staat bekend om zijn retro tekenstijl. Daarnaast heeft hij diverse afleveringen getekend van een flink aantal comicreeksen, waaronder Silver Surfer, Superman and Batman, Spider-Man, Catwoman, Daredevil, Wolverine and the X-Men en Fables. Co-scenarist Steve Horton (1977) schreef voor DC Comics en schreef de reeksen Satellite Falling en Amala’s Blade.

De graphic novel ‘Bowie – Stardust, Rayguns, & Moonage Daydreams’ geeft een mooi maar intensief beeld van de doorbraak van David Bowie naar wereldwijde roem, het tot uiting komen van zijn creativiteit en verbeeldingskracht, het tijdsbeeld en de mensen om hem heen. De geweldige tekeningen maken dat dit een mooie aanvulling vormt op andere biografieën. Voor de Bowie-fan, de geïnteresseerde popliefhebber en mensen die muziek een warm hart toedragen is het smullen geblazen.

David Bowie ontdekken? Met de graphic novel Bowie word je ondergedompeld in de beginjaren van de iconische muzikant en sta je op de eerste rij terwijl enkele tijdloze platen het licht zien.<br />
Bowie is het getekende equivalent van iets dat tussen een biopic en een documentaire film in zit. In de film zijn beiden vaak een moeilijk genre: budgetten zijn niet zelden beperkt en acteurs die op geloofwaardige wijze gestalte kunnen geven aan deze of gene iconische figuur liggen niet voor het oprapen. Twee hindernissen die in het beeldverhaal, enig tekentalent van de auteurs in acht genomen, smelten als sneeuw voor de zon.<br />
Blijft één probleem over: voor wie maak je zo’n verhaal? Diehardfans zijn vaak ontgoocheld omdat ze er niks nieuws uit halen, terwijl het niet evident is om volkomen leken te lokken. Hopelijk weet de opzichtige cover van Bowie de nieuwsgierigheid wel te prikkelen want dit boek vormt een prima introductie tot de beginjaren van David Bowie.<br />
Die bevinden zich ondertussen in wat stilaan een ander tijdperk genoemd kan worden. Bowie werd immers niet lang na de Tweede Wereldoorlog in Engeland geboren en debuteerde op nauwelijks twintigjarige leeftijd als folkie, op een moment dat de wereld in een nieuwe plooi gelegd werd. Are You Experienced, Blonde on Blonde, The Velvet Underground & Nico, Sgt., Pepper’s Lonely Hearts Club Band: ze verschenen allemaal in dat wonderlijke 1967, waarin ook Bowie een eerste teen in het water stak. Een groot succes was dat niet, maar het zaadje was geplant en nauwelijks vijf jaar en evenveel platen later zou de schichtige jongeman geschiedenis schrijven met The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars, een album waarvan we wensen dat we het opnieuw voor het eerst konden horen.<br />
Bowie – Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams, zoals het werk voluit heet, is een prima introductie tot dit en ander werk en de wereld van de Britse muzikant. Het tempo ligt hoog -zo nu en dan lijdt het boek onder het en toen, en toen-syndroom- maar dat was tijdens Bowies beginjaren vast niet anders. Leven gebeurde in sneltreinvaart, net als het maken van muziek, overigens. Het ene na het andere illustere personage duikt dan ook in de pagina’s op, van Tony Visconti over Mick Ronson en Marc Bolan tot Lou Reed en Iggy Pop.<br />
Zo nu en dan zou je willen dat er even dieper op de zaken ingegaan wordt. Dat Bowie “All the Young Dudes” voor Mott The Hoople schreef, wordt bijvoorbeeld kort vermeld, en dan hop: weer naar het volgende. Met zo’n aanpak kan je als auteur enkel op de leken mikken. Een beetje fan van Bowie, of The Hoople, wéét zulke dingen immers al eeuwen en wil mogelijk vernemen hoé Bowie die song schreef. Of wat Ian Hunter dàcht toen ie ‘m voor het heerst hoorde.<br />
Maar die hardcore fans zijn duidelijk niet het publiek dat het auteurstrio voor ogen had. Hoewel. Ook voor wie vertrouwd is met Bowie, biedt het boek een fraaie kijkervaring, fungeert het bijna als een plakboek waarin het aangenaam grasduinen is terwijl Memory of a Free Festival op de achtergrond weerklinkt. Voor een papieren biopic kan Bowie daarmee als zeer geslaagd beschouwd worden.<br />
https://www.enola.be/2021/05/17/michael-allred-steve-horton-laura-allred-bowie/

Op 10 januari 2016 overleed David Bowie. Sindsdien is zijn werk opnieuw in de spotlight komen te staan. Bowie was niet alleen muzikaal maar vooral ook visueel een van de meest interessante popartiesten en kunstenaars van de afgelopen eeuw. In zijn lange carrière transformeerde hij in steeds nieuwe personages, die allemaal andere muziek maakten. Opvallend is dat bij de Bowie-revival van de afgelopen jaren één bepaald personage domineert. Zeg ‘David Bowie’ en veel mensen zien waarschijnlijk een roodharig, androgyn, buitenaards wezen met een gitaar voor zich: Ziggy Stardust.

Ziggy Stardust, was een van David Bowies vroegste alter ego’s en degene met wie hij begin jaren ’70 doorbrak. Ook nu nog kun je niet anders dan onder de indruk zijn van de reikwijdte van Bowies visie; zijn vooruitziende blik. Of het nu gaat om moderne technologie, om LHBTI-rechten en genderidentiteit of vrijheid van individuele expressie door middel van mode en make-up (paars haar en groene nagellak zijn tegenwoordig doodnormaal): in alle gevallen kun je stellen dat Bowie, in zijn hoedanigheid van Ziggy Stardust, het thema vijftig jaar geleden reeds heeft aangekaart en geëxploreerd. Of het door hem – onder begeleiding van heavy gitaarriffs – aangekondigde eind van de wereld bewaarheid wordt, is nog even afwachten.

David BowieMet Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams komt een levenslange wens uit van tekenaar Michael Allred, de man achter de indie-strip Madman, en Bowie-fan van het eerste uur. Steve Horton (Amala’s Blade, Mike Fortune, Monstrous) schreef het scenario en Laura Allred (de vrouw van) verzorgde de inkleuring. Het voorwoord is van Neil Gaiman.

Bowie-fans hadden natuurlijk altijd al D.A. Pennebakers filmregistratie van Ziggy Stardust’s legendarische laatste concert in 1973, en daarnaast zijn er online ook de nodige documentaires te vinden. Maar nog niet eerder was er zo’n uitgebreide introductie met één bepaalde fase in Bowies carrière als deze, inhoudelijk sterke en gedetailleerde graphic novel. Let wel, het is eerder een biografie van Ziggy dan van Bowie zelf. Over David Jones, afkomstig uit de grijze Londense buitenwijk Bromley, komen we weinig te weten. Stardust begint op het moment dat hij zichzelf al tot David Bowie heeft omgedoopt en, na tien jaar van flops en schnabbels in de marge, in 1972 eindelijk doorbreekt met het conceptalbum The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars. Het verhaal eindigt ook vrij abrupt als Bowie, nauwelijks een jaar later, zijn band The Spiders from Mars ontslaat en het fictieve personage Ziggy Stardust de nek omdraait. De vele transformaties die hierop zouden volgen, van de witte soul van de doorgesnoven The Thin White Duke, de elektronische muziek van de Berlijn-trilogie tot en met het megasterrendom dat de jaren ’80 en Let’s Dance brachten: dit alles wordt slechts kort aangestipt in een epiloog van een paar pagina’s.

David BowieMaar de makers van Stardust hebben hun huiswerk goed gedaan, zij presenteren een erg compleet verhaal. En er zíjn ook veel leuke details die het vermelden waard zijn: hoe Bowie aan twee kleuren ogen kwam; dat het nummer Space Oddity in de uitzending van de eerste maanlanding werd gebruikt; hoe beroemdheden bij Bowie thuis op de vloer sliepen. Maar een precieze datering van het moment waarop de drummer van de band zijn haar blondeerde? Dan had ik toch liever een paar pagina’s gezien over de jeugd van David Jones, en het kleinburgerlijke milieu dat hij haatte en ontvluchtte. En hoe, juist door die haat jegens conformisme en stilstand, een onbegrensde nieuwsgierigheid zijn levenshouding werd. In de grauwe wereld van de vroege jaren ’70, toen de Beatles reeds brave huisvaders waren en Flower Power een vage herinnering, moet Ziggy Stardust ingeslagen zijn als een kleurrijke bom.

Stardust vertelt het verhaal erg anekdotisch en bij vlagen fragmentarisch: flitsend van de ene miniscène naar de volgende. En het lijkt soms een opsomming van alle hoofdrolspelers én figuranten in Bowies leven; geen samenwerkingspartner, inspiratiebron, artistieke collega, jeugdvriend of tijdelijk vriendinnetje blijft onbenoemd. Misschien een feest van herkenning voor fans van het eerste uur, maar jongere fans zullen aan de namen van volslagen onbekenden en verbleekte sterren (weet iemand nog wie Steve Marriott was?) waarschijnlijk weinig houvast hebben. Daarnaast wordt het chronologische verhaal regelmatig onderbroken door uitstapjes in Bowies rijke verbeeldingswereld, die bijvoorbeeld niet alleen het heelal en het menselijk cardiovasculair systeem, maar ook de dierenwereld omvat. Verwarrend, maar tegelijkertijd o zo fascinerend.

David BowieStardust is geen kalme vertelling die de lezer bij de hand neemt; eerder een psychedelische trip waar je in wordt gegooid. Halverwege het verhaal heb ik de zoektocht naar vaste grond onder mijn voeten opgegeven en me overgegeven. Je kunt dit verhaal het beste één pagina tegelijk tot je nemen. Op elke bladzijde gebeurt enorm veel en het is visueel pure verwennerij. In de eerste plaats omdat Michael Allreds realistische retrostijl, met stevige lijnvoering, en Laura Allreds kleurenpatroon tot in de kleinste details de jaren ’70 ademen. Ook wie toen nog lang niet geboren was, krijgt zo een indruk van dat tijdperk. In de tweede plaats omdat het boek niet alleen een kijkje biedt in de rijke verbeeldingswereld van David Bowie, maar ook in die van de tekenaar zelf. Michael Allred schrijft in het nawoord dat Stardust een cadeau is aan zijn jongere zelf: het jongetje dat in 1974 toevallig Bowie ontdekte en eindeloze series tekeningen begon te maken van de ‘rock ’n roll alien’ Ziggy Stardust, in een explosie van creativiteit en kleur. En dat is te zien: de inspiratie en het plezier spatten van elke pagina af en niet één lay-out is hetzelfde. Bowie. Stardust, Rayguns & Moonage Daydreams is van begin tot eind een feestje voor het oog, zoals David Bowie dat ook was.