Don Quichot van la Mancha (+stofomslag)

Don Quichot is een wereldberoemd literair werk dat je in één adem kunt noemen met bijvoorbeeld Dantes Hel. De gebroeders Brizzi toverden Alighieri’s werk om tot een verstripping en nu is het werk van Cervantes aan de beurt. Aan de tekeningen zal het niet liggen. Beklijft het verhaal eveneens?

Door Bastiaan van Esch

Als vader verbaas ik mij er soms over hoe fantasierijk kinderen kunnen zijn. In hun spel lijkt het alsof het allemaal echt gebeurt. Dode objecten komen tot leven. Zelf zie ik bewegingsloos speelgoed en levenloze meubelstukken. De personages uit de roman van Cervantes zullen bij Don Quichot hetzelfde ervaren hebben.

Ridderromans
Don Quichot is namelijk gek op ridderromans. Hij gaat er zo erg in op dat het bezit van hem neemt. Hierdoor komt hij los van de werkelijkheid. In alles wat hij doet krijgt hij de deksel, of een vuist of knuppel, op zijn neus. Het wordt al snel een beetje zielig. Hij neemt het bijvoorbeeld op tegen gigantische reuzen. In werkelijkheid zijn het doodgewone molens. De cover van deze verstripping spreekt boekdelen.

De liefde mag niet ontbreken
Een ridder vecht boven alles voor de liefde. Op zijn weg door het Spaanse heuvelland komt hij oog in oog met Dulcinea Del Toboso. Dat moet een teken zijn! De señora vindt dat Don Quichot vooral onzin uitkraamt. En dat op zijn leeftijd!

Te paard!
Een ridder heeft allereerst een paard en een schildknaap nodig. Rossinante staat niets vermoedend in de stal, maar wordt ‘bevrijd’ uit zijn trieste onderkomen. Heb medelijden met dit edele dier! Ook de ongelukkige Sancho Panza ontkomt niet aan zijn lot. Don Quichot heeft net een onfortuinlijke confrontatie met een stel handelaren achter de rug. Panza treft hem zwaar toegetakeld aan.

Verbaal geweld
Vanaf dat moment beleeft Sancho alles mee wat zijn leider onderneemt. Dankbaar is de zelfbenoemde ridder allerminst. Zijn schildknaap moet het verbaal vaak ontgelden. Panza ziet met eigen ogen hoe Don Quichot alles op hun weg ervaart. Het enige verschil: hij beleeft het mee als gezond persoon.

Verbale capaciteiten
Het is wachten op het moment dat Don Quichot van la Mancha nog een keer de verkeerde treft. Dat gebeurt al snel. Hij overspeelt zijn hand. Zijn grootheidswaanzin kost hem bijna de kop. Maar de Spaanse Don is uiteraard groot onrecht aangedaan. Althans, dat is zijn eigen overtuiging. Zijn verbale capaciteiten zorgen er bijna voor dat je hem nog gaat geloven ook.

Psychische ziekte
Dat Don Quichot aan een psychische ziekte lijdt is wel duidelijk. In zijn brein zijn er een aantal draadjes niet goed aangesloten en dat resulteert in dit briljante epos. Uiteraard is het allemaal een grote klucht. En uiteindelijk draait het allemaal uit op een fantastische plottwist. Op sublieme wijze komt het verhaal tot een einde. Het is een eruptie die je al van verre aan ziet komen, maar hoe het ingetekend wordt blijft nog even een verrassing.

Onovertroffen
Over het tekenwerk gesproken: wow! De stijl van de gebroeders Brizzi is onovertroffen en komt vanzelfsprekend overeen met hun eerdere werk over Dante. Toch is dit verhaal dus meer een klucht en wat minder serieus dan zijn voorganger. De tekeningen zijn om die reden wat karikaturaler. Dit pakt naar mijn mening fantastisch uit.Uitgemergeld gelaat
Schetsachtige taferelen worden afgewisseld met paginagrote tekeningen van tot leven gekomen molens of het uitgemergelde gelaat van Don Quichot als hem weer eens groot onrecht aangedaan is. De broers weten emoties te vangen die medelijden opwekken of een grote lach op je gezicht toveren. Ik ben bij voorbaat al bevooroordeeld, want ik ben dol op zwart-wit tekeningen.

Beklijvend verhaal
Het verhaal is voor een verstripping uiterst gelaagd en subtiel uitgewerkt. Een groot literair werk aanpakken en uitbrengen als stripboek vraagt om stevige keuzes bij de makers. Het is helder dat je grote stukken mist, maar dat dit eigenlijk geen issue hoeft te zijn. Ik vind dat de broers geslaagd zijn in hun taak om een compleet verhaal op te tekenen. Ik neem er mijn hoed voor af. Ik kijk even in mijn boekenkast en zie daar al het volgende project van de gebroeders Brizzi op mij wachten: ‘Het spook van de opera’.

https://www.striptip.nl/recensies/don-quichot-van-la-mancha/

Het verstrippen van literaire werken heeft altijd iets hachelijks, net als het verfilmen ervan. Je maakt een nieuw werk, met een bestaande inhoud, maar het zal altijd vergeleken worden met het origineel. Helemaal eerlijk is dat niet, omdat je nu een ander medium hanteert, met andere mogelijkheden en beperkingen. In een roman kun je een innerlijke monoloog bijvoorbeeld veel gemakkelijker kwijt dan in een film.

Dick Matena loste dat op door de volledige tekst over te nemen, bijvoorbeeld bij Kees de jongen. Dat getuigt van veel respect voor de roman, maar het is de vraag of dat een graphic novel opgeleverd heeft, of een rijk geïllustreerde roman. Waarbij ik overigens niets wil afdoen aan de kwaliteit van het werk van Dick Matena.

Heel anders ging Milan Hulsing te werk bij De aanslag. Mulisch schreef een roman in vijf episoden, maar Hulsing begon niet bij de eerste episode; die verwerkte hij als flashbacks in de rest van de roman. Dat bleek goed te werken.

Het is mooi als een stripmaker het oorspronkelijke werk recht kan doen, maar belangrijker is het of het een goede strip heeft opgeleverd.
Auteurs

De broers Paul & Gaëtan Brizzi hebben zich eerst gewaagd aan Dantes hel. Nu hebben ze Don Quichot van la Mancha tot onderwerp gekozen. Verder heb ik Het spook van de opera in huis. Dat moet ik nog gaan lezen.

De oorspronkelijke Don Quichot, van Cervantes, heb ik nooit gelezen, al heb ik er wel over gelezen en ooit ging ik met mijn kinderen naar een voorstelling over Don Quichot. Maar ik kan de strip niet vergelijken met het literaire werk. Dat is misschien ook niet nodig.

De gebroeders Brizzi zijn geweldige tekenaars en net als bij Dantes hel dwingen de tekeningen bewondering af. Ze zijn nu wel wat karikaturaler dan in het Danteboek, maar het verhaal is ook luchtiger. Bovendien werkt het goed. De kop van de hoofdpersoon is echt een karakterkop geworden. Uitgesproken trekken en in zijn ogen zie je al wat van de waanzin, zonder dat je afstand van hem neemt. Je blijft met hem meeleven.
Verhaal

Don Quichot is een beetje de weg kwijtgeraakt door het lezen van ridderromans. Daarna gaat zijn verbeelding met hem op de loop en hij ziet in de werkelijkheid zaken die er niet zijn. Het bekendste voorbeeld is dat hij ten strijde trekt tegen windmolens, in de veronderstelling dat het reuzen zijn.

Omdat Don Quichot niet zo helder is, is het ook niet zo voor de hand liggend om het verhaal vanuit hem te vertellen. De auteurs kiezen ervoor om het vertelperspectief te leggen bij enkele mensen uit het dorp. Die vertellen wat er allemaal met hun dorpsgenoot gebeurd is. Het komt erop neer dat Don Quichot van alles onderneemt, maar dat het eigenlijk altijd op een mislukking uitloopt. Niet zelden loopt hij daarbij klappen op.
Waan en werkelijkheid

De ridder laat zich inspireren door de schone Dulcinea, die in werkelijkheid een ganzenhoedster is. Om de lezers duidelijk te maken wat er werkelijk is en wat verbeelding, hebben de auteurs ervoor gekozen om de tekeningen die de verbeelding (of de wanen) weergeven in kleur af te beelden. Als hij bij een herberg aankomt, is dat in zijn verbeelding een burcht. Die burcht wordt dus in kleur afgebeeld, de herberg in zwartwit, een bladzijde verder.

Dat wordt dan ook nog eens in tekst uitgelegd:

Een herberg die hij zelf voor een heel ander gebouw aanzag, bezeten als hij was door die lang vervlogen tijd waarin hij meende te leven.

Dat lijkt me een zwaktebod. De tekeningen vertellen al genoeg. Een uitleg in tekst lijkt me dan niet meer nodig.

Het verhaal van Don Quichot zit ongetwijfeld gelaagder en ingewikkelder in elkaar dan de broers Brizzi kwijtkonden in deze verstripping. Misschien is het verhaal op zich een beetje mager geworden, maar hoeveel body het had in de oorspronkelijke versie kan ik niet beoordelen.

Mij heeft het niet zo gestoord, omdat ik heel erg genoten heb van al die schitterende tekeningen. Die vertellen niet alleen het verhaal, maar roepen ook de sfeer heel goed op. Don Quichot van la Mancha is echt een kijkboek en het verhaal is vermakelijk. Dat is wel genoeg, denk ik.

https://teunisbunt.blogspot.com/2025/07/don-quichot-van-la-mancha-paul-gaetan.html

Na het eerder teleurstellende ‘Dante’s Hel’ schieten de broers Brizzi met de meest geliefde windmolenbestormer aller tijden de hoofdvogel. Net als Cervantes weten ze een komisch en aanstekelijk verhaal over de dolende (letterlijk en figuurlijk) ridder te vertellen, maar ondertussen ook inzicht te geven in de menselijke natuur en wat maatschappijkritiek. Ze hebben natuurlijk heel wat moeten schiften uit de oorspronkelijk bron, maar er blijft genoeg over om toch een goed beeld te krijgen van de klassieker. Uitstekend vermaak met weerhaakjes dus, en misschien wel de motivatie om ook Cervantes’ meesterwerk te (her)lezen.

https://www.cuttingedge.be/boeken-strips/strips/29185/stripfax-maa-2025/